Epiko ng Hinilawod: Buod at PDF ng Epiko ng Panay

Maraming Pilipino ang nakakalimutan na ang hinilawod epiko ay isa sa pinakamahalagang akdang pampanitikan ng bansa. Ang epikong ito ay may 29,000 taludtod at tumatagal ng tatlong araw upang kantahin sa orihinal na anyo nito.

Nagmula ang kuwentong ito sa mga Suludnon ng Sulod sa gitnang Panay, at nagpapakita ng malalim na kultura ng mga Bisaya. Ang mga pakikipagsapalaran ni Labaw Donggon, Humadapnon, at Dumalapdap ay nagbibigay ng mahalagang aral tungkol sa katapangan at pag-ibig.

Si Vasi Moreno ay dalubhasa sa wikang Filipino at iskolar ng panitikan na may malalim na pag-unawa sa mga tradisyong pangwika ng bansa. Ang kanyang mahabang pag-aaral sa literaturang Pilipino ay nagbigay sa kanya ng sapat na kaalaman upang ipaliwanag ang mga komplikadong bahagi ng epiko ng Hinilawod.

Alamin ang buong kwento ng tatlong magkakapatid na bayani.

Pangunahing Puntos

• Ang Epiko ng Hinilawod ay may 29,000 taludtod na tumatagal ng tatlong araw upang kantahin sa orihinal na anyo.
• Sina Labaw Donggon, Humadapnon, at Dumalapdap ay tatlong bayaning magkakapatid na anak nina Alunsina at Datu Paubari.
• Noong 2024, naitala ang Hinilawod sa Memory of the World Register ng UNESCO bilang unang pamanang dokumentaryo sa labas ng Maynila.
• Ang Aklatang Henry Luce III ng Pamantasan ng Gitnang Pilipinas ay nag-iimbak ng 35 oras at 32 minutong rekording ng epiko.
• Ang epiko ay nagmula sa mga Suludnon ng Sulod sa gitnang Panay at kumakatawan sa mayamang oral na tradisyon ng Pilipinas.

Sino-sino ang mga pangunahing tauhan sa Epiko ng Hinilawod?

Ang epiko ng Hinilawod ay may mga pangunahing tauhan na nagdudulot ng kagandahan sa kuwentong ito. Ang mga tauhang ito ay may kanya-kanyang papel na nagbibigay-buhay sa mga pakikipagsapalaran sa pulo ng Panay.

Alunsina: Ano ang kanyang papel sa epiko?

Si Alunsina, kilala rin bilang Laun Sina, ang diyosang nagsilbing pundasyon ng buong epiko ng Hinilawod. Siya ang asawa ni Datu Paubari ng Halawod at ina ng tatlong pangunahing bayani: Labaw Donggon, Humadapnon, at Dumalapdap.

Sa utos ni Kaptan, dapat siyang mag-asawa sa edad ng pagdadalaga. Kasama ni Paubari, naligtas siya mula sa malaking baha sa tulong ng kapatid niyang si Suklang Malayon.

Ang ina ang simula ng lahat ng kadakilaan sa mundo.

Matapos makaligtas sa baha, namuhay si Alunsina sa bukana ng Ilog Halawod. Dito niya ipinanganak ang tatlong anak na lalaki na naging mga kilalang bayani sa epikong-bayan ng mga Sulod.

Ipinasailalim niya ang kanyang mga anak sa ritwal ni Bungot-Banwa para sa magandang kalusugan. Bilang pinagmulan ng lahing may kapangyarihan ng mga diyos, si Alunsina ang nagbigay ng basbas at lakas sa kanyang mga anak upang makapagsagawa ng mga pakikipagsapalaran.

Ang kanyang papel bilang diyosang ina ay nagpapakita ng kahalagahan ng pamilya at pagkakaisa sa kulturang Bisaya ng Panay.

Sino si Datu Paubari at ano ang kanyang kwento?

Si Datu Paubari ay isang mortal na pinuno ng Halawod na naging sentro ng epiko ng Panay. Napili siya ni Alunsina bilang asawa sa kabila ng maraming manliligaw na diyos. Ang mortal na si Datu Paubari ay nagpakita ng katapangan at karakter na nakaakit sa diyosa.

Naligtas siya kasama si Alunsina sa malaking baha na sumira sa kanilang lugar. Ang mag-asawa ay namuhay sa bagong lugar pagkatapos ng sakuna.

Ang pagsasama ni Datu Paubari at Alunsina ay nagbunga ng tatlong makapangyarihang anak na naging mga pangunahing bayani ng epiko. Sina Labaw Donggon, Humadapnon at Dumalapdap ay mga magkapatid na nagmula sa pag-ibig ng mortal at diyosa.

Ang kwento ng pamilya ni Datu Paubari ay naging sentro sa daloy ng buong epiko ng Hinilawod. Sa pag-aaral ni Vasi Moreno sa literaturang Filipino, nakita niya kung paano ang karakter ni Datu Paubari ay kumakatawan sa lakas ng mortal na tao sa harap ng mga supernatural na kapangyarihan.

Ano ang mga katangian ni Labaw Donggon?

Si Labaw Donggon ang panganay na anak nina Alunsina at Datu Paubari sa epikong Hinilawod ng Panay noong unang panahon. Kilala ang bayaning ito sa kanyang pambihirang lakas, kakisigan, at walang takot na katapangan na nagdulot sa kanya ng maraming tagumpay.

Naging mapangahas siya sa paghahanap ng mga dalagang may pambihirang kagandahan, kaya naging asawa niya sina Angoy Ginbitinan at Abyang Durunuun. Nagtagumpay ang bayani sa pagpatay kay Manalintad at sa pagsuyo kay Angoy Ginbitinan dahil sa kanyang husay sa pakikipaglaban.

Naranasan ni Labaw Donggon ang pagkatalo kay Buyong Saragnayan, diyos ng kadiliman, at nabilanggo siya sa mahabang panahon. Nabawi ang kanyang dating lakas at kakisigan matapos mailigtas ng kanyang mga anak at kapatid na sina Humadapnon at Dumalapdap.

Ipinakita ng tauhang ito ang mga katangiang matatagpuan sa mga bayaning Pilipino, lalo na sa mga taga-Kanlurang Bisaya. Ang mga pakikipagsapalaran ni Humadapnon ay magpapatuloy sa susunod na bahagi ng epiko.

Ano ang mga pakikipagsapalaran ni Humadapnon?

Si Humadapnon ay unang naglakbay upang iligtas ang kapatid nilang si Labaw Donggon. Ang bayaning ito, anak nina Datu Paubari at Alunsina, ay hinarap ang mga halimaw at masasamang espiritu sa kanyang paglalakbay.

Nakilala niya si Nagmalitong Yawa Sinagmaling Diwata sa gitna ng kanyang misyon. Niligawan niya ang diwatang ito habang patuloy na lumalaban sa mga pagsubok. Naging bahagi siya ng pagtatagumpay laban kay Buyong Saragnayan, isang makapangyarihang kalaban.

Pinakasalan niya si Nagmalitong Yawa matapos ang tagumpay na ito.

Kinatawan ni Humadapnon ang Antique sa epikong ito, na nagpapakita ng kahalagahan ng mga bayaning Pilipino sa iba’t ibang henerasyon. Ang kanyang mga pakikipagsapalaran ay nagpapakita ng tapang at pagmamahal sa pamilya.

Mga iskolar mula sa Unibersidad ng Pilipinas ay nagtuturo tungkol sa kahulugan ng kanyang mga gawa sa kulturang Filipino. Ang mga tales na ito ay patunay ng mayamang paniniwala ng mga ninuno natin sa Iloilo at buong Pilipinas.

Ano ang kwento ni Dumalapdap sa epiko?

Si Dumalapdap ang bunsong anak nina Datu Paubari at Alunsina sa epikong Hinilawod. Naglakbay ang bayaning ito upang maghanap ng magandang babae na mapapangasawa. Ang kanyang paglalakbay ay puno ng panganib at hamon na kailangan niyang harapin.

Kinatawan niya ang Aklan sa buong kwento ng epiko.

Hinarap at napatay ni Dumalapdap si Uyutang, isang dambuhalang halimaw na may matalim na sipit. Ang pakikipaglaban na ito ay nagpakita ng kanyang tapang at lakas. Nagdala siya ng kapayapaan at kasaganaan sa kanilang bayan pagkatapos ng pakikipagsapalaran.

Kasama siya sa pagliligtas kay Labaw Donggon sa huling bahagi ng epiko. Ang mga pakikipagsapalaran ng tatlong bayani ay nagbibigay ng mahahalagang aral sa kulturang Pilipino.

Mga Pakikipagsapalaran ng mga Bayani sa Epiko ng Hinilawod

Ang mga bayani sa epikong Hinilawod ay naglakbay sa iba’t ibang lugar upang harapin ang mga hamon. Ang kanilang mga pakikipagsapalaran ay nagpapakita ng kanilang tapang, talino, at pagmamahal sa pamilya.

Ano ang mga mahahalagang pangyayari sa paglalakbay ni Labaw Donggon?Labaw Donggon ang nagngangalang bayani na naglakbay sa iba’t ibang lugar upang makakuha ng mga asawa. Maraming mahalagang pangyayari ang nangyari sa kanyang mga paglalakbay na nagpapakita ng kanyang tapang at lakas.

1. Pinuntahan niya si Angoy Ginbitinan sa Handug upang makuha ang loob nito. Kailangan niyang patayin si Manalintad bilang kundisyon para mapangasawa ang dalaga.
2. Pinatay niya si Manalintad sa labanan at ipinakita ang buntot nito bilang patunay ng tagumpay. Napatunayan niya sa buong araw na siya ay karapat-dapat na manliligaw.
3. Naging asawa niya si Angoy Ginbitinan pagkatapos ng matagumpay na pagsubok. Ngunit hindi pa rito nagtapos ang kanyang mga pakikipagsapalaran sa iba’t ibang lugar.
4. Naglayag siya sa itim na bangka patungong Gadlum upang suyuin si Nagmalitong Yawa Sinagmaling Diwata. Asawa ito ni Buyong Saragnayan na kilalang makapangyarihang hari sa lugar na iyon.
5. Hinamon siya ni Saragnayan sa labanan na tumagal ng pitong taon. Natalo siya dahil sa anting-anting ni Saragnayan na mas malakas kaysa sa kanyang kapangyarihan.
6. Nabilanggo siya sa ilalim ng tahanan ni Saragnayan matapos ang pagkatalo. Nanatili siyang nakakulong sa loob ng mahabang oras habang naghihintay ng tulong.
7. Naging asawa rin niya si Abyang Durunuun pagkatapos ng panibagong paglalakbay. Patunay ito na hindi siya tumigil sa paghahanap ng mga kasama sa buhay.
8. Nagkaanak siya sina Asu Mangga at Abyang Baranugon na agad nakapagsalita. Mga batang ito ay naglakbay upang iligtas ang kanilang ama sa pagkakakulong.

Humadapnon naman ay may sariling mga pakikipagsapalaran na hindi rin biro ang mga pagsubok na hinarap.

Paano inilarawan ang pakikipagsapalaran ni Humadapnon?

Ang epiko ng Hinilawod ay nagkukuwento ng matapang na pakikipagsapalaran ni Humadapnon sa kanyang misyon. Ang buod ng kanyang mga gawain ay nagpapakita ng tunay na bayani sa kulturang Panay.

1. Naglakbay si Humadapnon upang iligtas ang kapatid na si Labaw Donggon mula kay Buyong Saragnayan. Ang kanyang misyon ay nagsimula sa matinding pagmamahal sa pamilya.
2. Hinarap niya ang iba’t ibang halimaw at masasamang espiritu sa kanyang paglalakbay. Ang mga pagsubok na ito ay sumubok sa kanyang lakas at talino.
3. Nakipag-alyansa siya sa iba pang diyos upang makamit ang tagumpay laban kay Saragnayan. Ang pakikipagtulungan ay naging susi sa kanyang misyon.
4. Nakilala niya si Nagmalitong Yawa Sinagmaling Diwata habang naglalakbay. Ang pagkakakilala na ito ay nagbago sa takbo ng kanyang buhay.
5. Pinakasalan niya si Nagmalitong Yawa matapos maligtas si Labaw Donggon. Ang pag-iibigan ay naging gantimpala sa kanyang katapangan.
6. Ang kanyang kwento ay naitala at nailathala sa wikang Karay-a bilang bahagi ng 15 epiko. Si F. Landa Jocano ang nag-preserve ng mga kwentong ito.
7. Kinatawan niya ang Antique sa mga kwento ng Hinilawod. Ang kanyang pangalan ay naging simbolo ng tapang sa buong rehiyon.
8. Tinatawag siyang bayani dahil sa kanyang walang takot na pagharap sa mga panganib. Ang mga gawa niya ay naging inspirasyon sa maraming henerasyon.

Ano ang mga pagsubok na hinarap ni Dumalapdap?

Humadapnon ay nagtungo sa iba’t ibang lugar upang maghanap ng kanyang kapatid na si Labaw Donggon. Dumalapdap naman ay humarap sa maraming mahihirap na pagsubok sa kanyang sariling paglalakbay.

1. Pakikipagbuno kay Uyutang na Dambuhalang Halimaw – Hinarap at napatay niya si Uyutang, isang dambuhalang halimaw na may matalim na sipit. Ang labang ito ay nagpakita ng kanyang lakas at tapang bilang bayani.
2. Paghahanap ng Magandang Babae na Mapapangasawa – Naglakbay siya upang maghanap ng magandang babae na mapapangasawa. Ang misyon na ito ay nagdulot sa kanya ng maraming panganib at hamon.
3. Pagiging Tagapagdala ng Kapayapaan sa Bayan – Nagsilbing tagapagdala ng kapayapaan at kasaganaan sa kanilang bayan pagkatapos ng tagumpay. Responsibilidad na ito ay naging malaking pasanin para sa kanya.
4. Pakikipagtulungan sa Pagliligtas kay Labaw Donggon – Tumulong siya sa paghahanap at pagliligtas kay Labaw Donggon kasama si Humadapnon. Misyon na ito ay puno ng delikadong sitwasyon at mga kalaban.
5. Pagpapakita ng Determinasyon Bilang Bunsong Anak – Sa kanyang paglalakbay, nagpakita siya ng tapang at determinasyon bilang bunsong anak. Kailangan niyang patunayan ang kanyang sarili sa mga nakatatandang kapatid.
6. Pagtugon sa Iba’t ibang Uri ng Pagsubok – Ang kanyang kwento ay nagpapakita ng iba’t ibang pagsubok na hinaharap ng isang bayani sa panitikang epiko. Bawat hamon ay naging daan upang maging mas matatag na mandirigma.

Bakit mahalaga ang Epiko ng Hinilawod sa kulturang Pilipino?

Ang Epiko ng Hinilawod ay nagsisilbing tulay sa pagitan ng nakaraan at kasalukuyan ng mga Pilipino. Isa ito sa mga pinakamatandang epiko sa Pilipinas na naipasa mula sa mga Sulod ng Panay.

Kumakatawan ang epikong ito sa mayamang oral na tradisyon at halaga ng dangal ng pamilya, tapang, at pakikipagsapalaran. Naglalaman din ito ng mahalagang impormasyon tungkol sa kultura, relihiyon, at mga ritwal ng mga sinaunang Sulod.

Binibigyang-pugay pa rin ang epiko sa mga kasalan at awit ng mga Bisaya ng Panay hanggang ngayon.

Naging obra maestra ang Hinilawod ng panitikang oral ng mga Pilipino at kinikilala sa lokal at internasyonal. Noong 2024, naitala ang epiko sa Memory of the World Register ng UNESCO bilang kauna-unahang pamanang dokumentaryo sa labas ng Maynila na kinilala ng UNESCO.

Ang mga rekording ng Hinilawod ay naitala sa Aklatang Henry Luce III ng Pamantasan ng Gitnang Pilipinas at nailipat sa digital format ng Sentro ng Etnomusikolohiya ng UP. Ang tagalog na salin ng document na ito ay nagbibigay-daan sa mas maraming Pilipino na maunawaan ang kwentong ito.

Makikita natin kung paano at saan makakakuha ng PDF ng epikong ito.

Paano at saan makakakuha ng PDF ng Epiko ng Hinilawod?

Ang Aklatang Henry Luce III ng Pamantasan ng Gitnang Pilipinas ay nag-iimbak ng mga rekording at pagsasalin ng Hinilawod. Ang mga dokumentong ito ay may kabuuang 35 oras at 32 minuto ng nilalaman na nagtatampok sa mga kwentong si anggoy doronoon at iba pang mga tauhan.

Ang Sentro ng Etnomusikolohiya ng UP ang nag-digitize sa mga rekording ng epiko para sa mas madaling pag-access ng mga mananaliksik.

Edison Ramos ay nag-upload ng isang mahalagang dokumento tungkol sa epiko sa digital platform. Dalawa sa mga 15 epiko na napreserba mula kay F. Landa Jocano ay nailathala sa wikang Karay-a at makikita sa mga opisyal na koleksyon.

Ang Memory of the World Committee for Asia and the Pacific ay nagbigay ng opisyal na tala tungkol sa Hinilawod Epic Chant Recordings noong 2024. Ang mga sanggunian at bibliograpiya ng Hinilawod ay matatagpuan din sa mga artikulo nina Uy, Ed.

(2011), Rabago-Visaya, Ligaya, at Palcullo, Vince (2024). Ang mga institusyong ito ay naghahanap ng mga paraan upang mapanatili ang mahalagang kultura ng Pilipinas.

Konklusyon

Ang Epiko ng Hinilawod ay nagpapatunay sa yaman ng kulturang Pilipino. Mga bayaning tulad ni Labaw Donggon, Humadapnon, at Dumalapdap ay nagbibigay inspirasyon sa mga mambabasa hanggang ngayon.

Ang kanilang mga pakikipagsapalaran ay sumasalamin sa mga pagpapahalaga ng mga Pilipino tulad ng tapang, pagmamahal sa pamilya, at paggalang sa mga diyos. Mga estudyante at guro ay makakakuha ng mahahalagang aral mula sa mga tauhan at pangyayari sa epikonng ito.

Para sa karagdagang pag-aaral ng mga mahahalagang akdang pampanitikan ng Pilipinas, bisitahin ang buod ng Noli Me Tangere.

Mga Madalas Itanong

1. Ano ang Epiko ng Hinilawod?

Ang Epiko ng Hinilawod ay isang sikat na epikong Pilipino mula sa Panay. Ito ay nagsasalaysay ng mga pakikipaglaban at pakikipagsapalaran ng tatlong bayaning magkakapatid.

2. Saan makakakuha ng PDF ng Epiko ng Hinilawod?

Maraming online na library at educational websites ang nag-aalok ng libreng PDF ng buong epiko. Maaari ring maghanap sa mga digital archives ng mga unibersidad para sa kompletong buod at orihinal na teksto.

3. Sino ang mga pangunahing tauhan sa Epiko ng Hinilawod?

Ang mga pangunahing bayani ay sina Labaw Donggon, Humadapnon, at Dumalapdap. Sila ay mga anak ni Alunsina at nagkaroon ng iba’t ibang pakikipaglaban upang makamit ang kanilang mga pangarap.

4. Bakit mahalaga ang pag-aaral ng Epiko ng Hinilawod?

Ang epikong ito ay nagpapakita ng mayamang kultura at tradisyon ng mga taga-Panay. Nagtuturo rin ito ng mga aral tungkol sa tapang, pagmamahal, at pagkakaisa ng pamilya sa harap ng mga pagsubok.